80 năm Đề cương về văn hoá Việt Nam: Chiêm ngưỡng những hoạ phẩm kinh điển của các nghệ sĩ- chiến sĩ

VHO- Triển lãm tranh Nghệ sĩ là Chiến sĩ đã khai mạc sáng nay 24.2 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội), trưng bày 80 tác phẩm được sáng tác giai đoạn 1945 - 1954 trên chất liệu giấy của 30 tác giả thuộc các thế hệ hoạ sĩ đầu tiên của nền mỹ thuật Việt Nam. Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương dự và cắt băng khai mạc.

Thứ trưởng Hoàng Đạo Cương và các đại biểu cắt băng khai mạc triển lãm

Công chúng có cơ hội thưởng lãm nhiều tác phẩm hội hoạ kinh điển của thế hệ các hoạ sĩ đầu tiên của nền mỹ thuật Việt Nam, những nghệ sĩ- chiến sĩ đã rời xa cuộc sống phồn hoa đô thị đi theo cách mạng, lấy nhiệm vụ phụng sự Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân làm niềm cảm hứng, làm đề tài sáng tác.

Các đại biểu tham quan triển lãm

Đề cương về Văn hoá Việt Nam năm 1943 là văn kiện lịch sử có ý nghĩa quan trọng trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, chỉ ra con đường vận động, phát triển của nền văn hóa mới Việt Nam. Đề cương với phương châm chiến lược "Dân tộc - Khoa học - Đại chúng" đã thu hút, tập hợp được đông đảo trí thức, văn nghệ sĩ, trong đó có họa sĩ.

Chiêm ngưỡng những hoạ phẩm sống mãi với thời gian

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943-2023), Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam tổ chức triển lãm chuyên đề "Nghệ sĩ là Chiến sĩ". TS. Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết: “Để hưởng ứng Đề cương về văn hóa của Đảng, các văn nghệ sĩ đã chuyển biến tích cực về nhận thức tư tưởng. Họ rời xa cuộc sống chốn phồn hoa đô thị để tham gia vào sự nghiệp giải phóng dân tộc, dũng cảm nhận trách nhiệm xây dựng và phát triển nền văn hóa mới Việt Nam. Từ mọi miền đất nước, các nghệ sĩ đã đi theo cách mạng, tắm mình trong thực tiễn, trực tiếp cầm bút và cầm súng chiến đấu; người nghệ sĩ là chiến sĩ trên mặt trận văn hóa, tư tưởng:  họ vẽ tranh, tổ chức triển lãm, làm báo, tuyên truyền, dạy mỹ thuật, hay trực tiếp tham gia chiến đấu; lấy nhiệm vụ phụng sự Tổ quốc, hạnh phúc của nhân dân làm niềm cảm hứng, làm đề tài sáng tác…”.

Triển lãm "Nghệ sĩ là Chiến sĩ" giới thiệu 80 tác phẩm từ bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, được sáng tác từ 1945 đến 1954 trên chất liệu giấy của 30 tác giả thuộc các thế hệ hoạ sĩ đầu tiên của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam, trong đó có 22 hoạ sĩ Mỹ thuật Đông Dương. Bằng các kỹ thuật ký hoạ chì, mực, vẽ màu nước, bột màu, in… các họa sĩ đã kịp thời ghi lại những khoảnh khắc của lịch sử, những hình ảnh chân thực, giàu cảm xúc về cuộc kháng chiến, về lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, anh dũng chiến đấu, thi đua tăng gia sản xuất, truyền thống hiếu học của quân dân cả nước, như các tác phẩm: Dao găm rèn cho du kích (1945, Nguyễn Hiêm), Đoàn kết chống xâm lăng (1947, Văn Giáo), Du kích Bến Tre (1948, Diệp Minh Châu), Dân công kháng chiến (1948, Lê Quốc Lộc), Bộ đội nghỉ trong hang (1951, Tô Ngọc Vân), Tay bừa tay súng (1954, Huỳnh Văn Thuận), Đi cấy (1954, Nguyễn Văn Tỵ), Bộ đội và thiếu nhi (1950, Nguyễn Thị Kim), Lớp học bình dân làng Bền (1948, Trần Văn Cẩn)…

 Đặc biệt, Triển lãm giới thiệu bộ tranh địch vận của hoạ sĩ Lương Xuân Nhị, một trong những tác phẩm kinh điển của thể loại tranh cổ động độc đáo của Mỹ thuật Việt Nam. “Hi sinh tuổi trẻ để giải phóng Tổ quốc bạn thì thật đẹp, nhưng phục vụ lợi ích thực dân thì thật điên rồ!”, thông điệp của bộ tranh chuyển tải.

Bộ tranh địch vận của hoạ sĩ Lương Xuân Nhị, một trong những tác phẩm kinh điển của thể loại tranh cổ động độc đáo của Mỹ thuật Việt Nam

“80 năm đã trôi qua nhưng những tư tưởng, quan điểm thể hiện trong Đề cương về văn hóa Việt Nam vẫn vẹn nguyên giá trị và tính thời sự sâu sắc. Triển lãm "Nghệ sĩ là chiến sĩ" chính là dịp để chúng ta tôn vinh và tri ân các thế hệ họa sĩ, những người đã sử dụng bút vẽ làm vũ khí, đem nhiệt huyết và cả sự hy sinh để cống hiến cho Tổ quốc và nhân dân, góp phần làm giàu thêm các giá trị văn hoá Việt Nam…”, ông Nguyễn Anh Minh khẳng định.

Điều đặc biệt, có mặt tại triển lãm có rất nhiều đại diện gia đình của các hoạ sĩ- chiến sĩ trong giai đoạn lịch sử này. Họa sĩ Lương Xuân Đoàn, Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam  bày tỏ: “Thực sự xúc động khi chúng ta có mặt tại đây, nhìn lại một giai đoạn khó quên của lịch sử dân tộc. Đây là  những tạo tác  đẹp đẽ đầu tiên, đẹp nhất cho nền nghệ thuật tạo hình cách mạng Việt Nam, ngay từ năm 1945, các nghệ sĩ đến với cách mạng, sẵn sàng  phục vụ cách mạng.

Sự có mặt của các họa sĩ thế hệ vàng của mỹ thuật Đông Dương, những họa sĩ tham gia kháng chiến trong hoàn cảnh khó khăn, bằng mọi chất liệu đã sáng tác nên những tác phẩm kinh điển để hôm nay, mỗi chúng ta lại được nhìn lại những nét vẽ đầy xúc cảm được hoàn thành trên những trang giấy nhỏ…”.

Bước vào cuộc kháng chiến, những nghệ sĩ- chiến sĩ bằng tình cảm, xúc cảm chân thành đã khắc họa nên những hình tượng đẹp đẽ về Bác Hồ, về những người chiến sĩ, những công nhân, nông dân… Theo hoạ sĩ Lương Xuân Đoàn, nền hội họa cách mạng Viêt Nam đã hình thành từ thế hệ vàng Trường Mỹ thuật Đông Dương mà Tô Ngọc Vân là người hoạ sĩ- chiến sĩ đầu tiên ngã xuống trên chiến trường Điện Biên Phủ. “Sự hi sinh ấy, sự tận tụy hiến dâng ấy của các thế hệ  nghệ sĩ đầu tiên của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam là bài học quý giá cho đến hôm nay…”, hoạ sĩ Lương Xuân Đoàn bộc bạch.

Triển lãm mở cửa từ ngày 24.2 đến 5.3.2023 tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (66 Nguyễn Thái Học, Hà Nội).

PHƯƠNG  ANH; ảnh: TÙNG LEE