VHO- Là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, thế nhưng Di tích Chiến thắng Vạn Tường nằm ở xã Bình Hòa, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, dường như đang bị bỏ quên. Bên trong hiện ra khung cảnh nhếch nhác, các hạng mục xuống cấp và chi chít những chữ viết bậy trên xác xe tăng Mỹ tại điểm di tích Chiến hào thép Lộc Tự ở xóm Lộc Tự Đông, thôn 3, xã Bình Hòa.

Khu vực di tích Chiến hào thép Lộc Tự ở xóm Lộc Tự Đông, thôn 3, xã Bình Hòa, huyện Bình Sơn

Quần thể Di tích quốc gia Chiến thắng Vạn Tường gồm nhiều hiện vật, di tích trong đó: Đồi đất đỏ Ngọc Hương, chiến hào Lộc Tự, đồi tranh Ngọc Hương, ngã ba xóm Chuối (xã Bình Hòa); đồi bằng (Vạn Tường), bãi biển An Cường, bãi biển Phước Thiện, Sở chỉ huy Trung đoàn 1 Quân giải phóng (xã Bình Hải, huyện Bình Sơn). Trong đó, điểm di tích Chiến hào thép Lộc Tự, ở xóm Lộc Tự Đông, thôn 3, xã Bình Hòa hiện vẫn còn xác xe tăng Mỹ, nằm cạnh chiến hào do bộ đội ta sử dụng để chiến đấu.

Ông Lê Cát đang ngồi bên tấm bia ghi lại lịch sử xe tăng M48 của Mỹ bị quân giải phóng đánh cháy

Ông Lê Cát (70 tuổi) ở thôn 3, xã Bình Hòa ngồi đọc những dòng chữ trên tấm bia có nội dung: “Xe tăng M48 của Mỹ bị đại đội 1, tiểu đoàn 40, trung đoàn 1 quân giải phóng đánh cháy bằng thủ pháo tại chiến hào thép Lộc Tự, xã Bình Hòa, ngày 18.8.1965”, ông Cát cho hay, trận đánh Vạn Tường là minh chứng sinh động cho nghệ thuật chiến tranh nhân dân của quân và dân Việt Nam. Các thế hệ cha ông đã hi sinh xương máu góp phần đem lại hòa bình như ngày hôm nay. Người dân nơi đây sau ngày giải phóng lo làm ăn phát triển kinh tế, và luôn ghi nhớ tự hào về chiến thắng Vạn Tường. Được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, tuy nhiên, nhiều năm nay di tích này dường như bị lãng quên. 

Những dòng chữ “bậy” trên xác xe tăng M48 của Mỹ

“Di tích không được duy tu, bảo dưỡng, quản lý, không có hàng rào khoanh vùng bảo vệ nên ngày càng hư hỏng, xuống cấp, về lâu dài tôi e ngại sẽ mất đi di tích này không còn để lại cho con cháu mai sau. Chiếc xe tăng nay bị rỉ thành sắt vụn, thanh thiếu niên đến tự do ăn chơi xả rác, ghi những dòng chữ “bậy” ở khu vực di tích”, ông Cát buồn rầu nói.

Rác chai nhựa vứt bừa bãi ở khu vực di tích

Còn tại di tích đồi tranh Ngọc Hương cây cỏ mọc um tùm, bít cả lối đi vào, khu vực này được xây dựng 1 bia bảng ghi lại nội dung và sự kiện lịch sử. Đây là một trong 4 điểm đổ quân chính của địch (18.8.1965) và cũng là nơi xảy ra trận quyết chiến ác liệt giữa bộ đội ta và quân Mỹ. Tại đây, ngày 18.8.1965, đại đội 5, tiểu đoàn 60 trung đoàn 1 quân giải phóng đã phục kích đánh thiệt hại nặng một tiểu đoàn lính Mỹ đổ bộ xuống khu vực Nam Yên (Bình Hòa).

Di tích đồi tranh Ngọc Hương cây cỏ mọc um tùm, bít cả lối đi vào

Bà Phạm Thị Tuyết Sương, công chức văn hóa – xã hội xã Bình Hòa cho biết: “Địa phương nhận được phản ánh của người dân về tình trạng xuống cấp hiện nay của Di tích Chiến thắng Vạn Tường, nên sớm có các biện pháp trùng tu, sửa chữa bảo vệ di tích để phát huy được giá trị sử của di tích quốc gia này”.
Trả lời Văn Hóa, ông Phạm Quang Sự, Phó Chủ tịch UBND huyện Bình Sơn cho biết, đối với Di tích Chiến thắng Vạn Tường được UBND tỉnh phân cấp UBND huyện Bình Sơn quản lý và chịu trách nhiệm bảo vệ, khai thác và phát huy giá trị của di tích. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng xuống cấp của Di tích trên địa bàn huyện nói chung trong đó có Di tích Chiến thắng Vạn Tường nói riêng, do các yếu tố khí hậu tác động như điều kiện thời tiết nắng nóng, mưa nhiều, bão, do môi trường tồn tại của di tích nên việc ẩm mốc, mối mọt, xói lở… đã làm tăng nhanh quá trình xuống cấp của di tích lịch sử, di tích kiến trúc nghệ thuật và các điểm di tích lịch sử cách mạng ngoài trời như địa đạo, giao thông hào, chiến tích xe tăng…

Các hạng mục của di tích bị xuống cấp

“Di tích Chiến thắng Vạn Tường được huyện, tỉnh hỗ trợ đầu tư xây dựng đã lâu, hiện nay một số hạng mục ngoài trời như hầm địa đạo, di tích xe tăng xuống cấp rất nghiêm trọng. UBND huyện đã chỉ đạo Phòng Văn hóa – Thông tin tổ chức xây dựng đề án trùng tu tôn tạo các di tích trên địa bàn, dự kiến sẽ trung tu, tôn tạo trong giai đoạn từ nay đến năm 2025”, ông Sự thông tin.

Xe tăng M48 của Mỹ bị quân giải phóng đánh cháy bị rỉ sắt, rớt thành những mảnh vụn

Theo tài liệu lịch sử, ngày 18.8.1965, Trung đoàn quân giải phóng Khu 5 cùng với Đại đội 21 bộ đội địa phương và dân quân hai xã Bình Hòa, Bình Hải, huyện Bình Sơn đã anh dũng đánh bại cuộc càn quét lớn đầu tiên mang tên “Ánh sáng sao” của hơn 8.000 lính thủy đánh bộ Mỹ, có không quân, hải quân yểm trợ. Ta đã loại khỏi vòng chiến đấu 919 tên địch. Bắn cháy và bắn hỏng 22 xe cơ giới các loại và 13 máy bay Mỹ. Chiến thắng Vạn Tường là một biểu hiện sức mạnh vô địch của chiến tranh nhân dân chống quân xâm lược của nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam quang vinh. Trận Vạn Tường mở đầu cao trào diệt quân viễn chinh Mỹ của quân và dân Việt Nam.
Các hiện vật, hình ảnh được lưu giữ ở Quần thể Di tích quốc gia Chiến thắng Vạn Tường là minh chứng cho sự ác liệt của chiến tranh, lòng dũng cảm, sự mưu trí, sáng tạo của quân và dân ta. Đó cũng là bài học sinh động nhất để giáo dục truyền thống yêu nước, lòng tự hào dân tộc, nhất là đối với thế hệ trẻ.

NHƯ ĐỒNG