VHO - Đã 36 năm kể từ ngày 64 anh hùng, liệt sĩ ngã xuống trong sự kiện Gạc Ma năm 1988. Máu thịt các anh đã hòa mình vào biển trời Tổ quốc, viết lên khúc tráng ca “Vòng tròn bất tử” mãi ngân vang. Những câu chuyện kể, những kỷ vật “biết nói” mà các anh để lại mãi mãi là bản hùng ca về lòng yêu nước nồng cháy...

Vang mãi khúc tráng ca Gạc Ma

Những di vật “biết nói”

Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma (xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa) mùa này lộng gió. Dòng người tới thăm viếng dường như đông hơn, hương khói nghi ngút.

Đến với Khu tưởng niệm, bất kỳ ai cũng đều ghé thăm Khu bảo tàng ngầm nằm phía dưới khu Tượng đài “Những người nằm lại phía chân trời”. Ở đây, ngoài trưng bày những tư liệu quý về công cuộc khai phá, chinh phục, xác lập chủ quyền biển đảo Việt Nam của cha ông ngàn đời đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa… còn có di ảnh của 64 liệt sĩ và nhiều kỷ vật để lại của những người đã hy sinh trong trận hải chiến Gạc Ma 1988.

Xen lẫn trong dòng người tới thăm viếng hôm ấy, chúng tôi bắt gặp hình ảnh một người phụ nữ chăm chú ngắm nhìn những bức ảnh cưới, hai dòng nước mắt cứ lăn dài trên má. Đó là chị Đỗ Thị Hà, vợ liệt sĩ Đinh Ngọc Doanh (phường Cam Nghĩa, TP. Cam Ranh). Đưa tay áo lau vội dòng nước mắt, chị Hà bồi hồi: “Đây là những bức ảnh chụp ngày cưới của 2 vợ chồng tôi đầu năm 1986... Năm 2018, tôi đã trao lại cho Khu tưởng niệm lưu giữ, trưng bày. Cứ tới ngày giỗ của anh, tôi lại tới đây để thắp hương cho anh và các đồng đội…”.

Bà Đỗ Thị Hà rưng rưng xúc động bên những bức ảnh chụp ngày cưới được bà trao lại cho Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma trưng bày.

Đưa tay lên bức ảnh, tất cả hoài niệm về những năm tháng hạnh phúc bên chồng của chị Hà lại ùa về. Trong tâm khảm của chị, liệt sĩ Đinh Ngọc Doanh là một người chồng mẫu mực, rất thương yêu vợ con, chan hòa với đồng đội. Chị Hà kể: “Chúng tôi quen nhau được hơn 1 năm thì làm lễ cưới, đại diện gia đình 2 bên là đồng đội của anh ấy. Đầu năm 1988, anh lên kế hoạch nghỉ phép để đưa mẹ con về quê nội (tỉnh Ninh Bình) ra mắt họ hàng. Nhưng sau đó lại nhận lệnh lên đường ra đảo.

Ngày đi, anh chỉ dặn dò tôi chờ vài tháng hoàn thành nhiệm vụ trở về rồi đưa vợ con về quê. Nhưng đau đớn thay, chỉ 3 ngày sau, tôi nhận hung tin tàu 604 của anh đã bị bắn chìm. Anh ra đi khi con gái mới 13 tháng tuổi và còn nhiều dự định mà 2 vợ chồng vẫn chưa làm được”.

Thực hiện ý nguyện của chồng, chị Hà đã đưa con gái về quê thăm ông bà, bố mẹ. Và từ đó đến nay, chị một lòng sắc son, ở vậy nuôi con mà không đi thêm bước nữa...

Du khách thăm quan, tìm hiểu về các kỷ vật của các anh hùng, liệt sĩ Gạc Ma

Với nhiều người tới thăm quan, tận mắt đọc những dòng thư của các anh hùng, liệt sĩ Gạc Ma gửi cho gia đình, người thân trước ngày ra đảo làm nhiệm vụ năm 1988 luôn dâng trào cảm xúc. Bức thư cuối của liệt sĩ Nguyễn Văn Phương (tỉnh Thái Bình) gửi cho gia đình ngày 6.3.1988 trước lúc ra đảo Gạc Ma như một lời từ biệt gia đình không hẹn ngày về.

Như có linh cảm trước, trong thư liệt sĩ có viết: “…Từ nay con không viết thư về nữa, vì công việc bận, bưu điện lại quá xa…”. Rồi dặn dò “Gia đình cứ yên tâm, đừng nghĩ ngợi nhiều cho con và con ra đi sẽ không hẹn ngày về. Bao giờ về là về thôi, chứ bây giờ cũng chẳng được về thăm gia đình nữa”.

Có ai ngờ dòng thư ấy thành sự thật. Ngày 14.3.1988, đơn vị của anh bị nổ súng khi đang thực hiện nhiệm vụ xây dựng các đảo Cô Lin, Gạc Ma, Len Đao khiến anh Nguyễn Văn Phương cùng 63 đồng đội hy sinh.

Đặc biệt, hiện nay tại Khu tưởng niệm còn lưu giữ, trưng bày giấy báo triệu tập vào học Trường Sĩ quan Lục quân 1 của liệt sĩ Nguyễn Văn Phương, nhưng liệt sĩ không đi học mà tham gia lực lượng hải quân bảo vệ biển, đảo. Theo lời kể của thân nhân, dù gia đình khuyên bảo đi học Trường Sĩ quan Lục quân 1, nhưng anh nhất quyết thực hiện mong ước mơ trở thành chiến sĩ hải quân như bố…

Những kỷ vật được trưng bày tại bảo tàng trong Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma.

Mãi là bông hoa bất tử

Tôi vẫn còn nhớ như in, tại lễ khánh thành Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma năm 2017, bà Trần Thị Huệ, mẹ liệt sĩ Lê Thế (TP. Đà Nẵng) đã vào tận nơi để tận tay trao lại một số di vật của con mình cho Ban quản lý Khu tưởng niệm trong niềm thương nhớ.

Bà Trần Thị Huệ bồi hồi: “Những bộ quân phục, ba lô, lá thư con viết gửi về cho gia đình là báu vật của mẹ. Nay trao lại cho Khu tưởng niệm để lưu giữ hộ mẹ và để mọi người hiểu sâu sắc hơn về giá trị của hòa bình, sự thiêng liêng quý giá từng tấc đất của Tổ quốc mà các liệt sĩ đã hy sinh để bảo vệ”.

Trong tâm khảm bà Huệ, liệt sĩ Lê Thế là một người con giỏi giang, hiếu thảo. Vào quân ngũ, anh thường xuyên viết thư về thăm hỏi sức khỏe mọi người trong gia đình và không quên dặn dò các em chăm sóc mẹ. Nhưng có lẽ, bức thư anh viết vào 2.1988 là bức thư cuối cùng. Trong thư, liệt sĩ Lê Thế có viết: “…Con báo cho má biết, con ở đảo Cam Ranh này chừng khoảng tuần lễ là đổi đi đảo xa, má và mấy em khỏi trông. Con chỉ mong má hãy giữ gìn sức khỏe đó là điều con mong muốn nhất”. Bất kỳ ai khi đọc những dòng thư ấy cũng bồi hồi xúc động.

Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma đã trở thành một địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng

Trong không gian của Bảo tàng còn có hàng trăm di vật khác là chiếc ba lô, đôi dép rọ, bộ quân phục hải quân, hay cuốn sổ học bạ… của các anh hùng, liệt sĩ Gạc Ma được thân nhân trao lại cho Khu tưởng niệm. Tất cả những di vật, kỷ vật ấy là câu chuyện sinh động nhất kể về cuộc chiến, kể về tình cảm các chiến sĩ giành cho gia đình, người thân, sự hy sinh thầm lặng của những chiến sĩ Hải quân Việt Nam. Chính vì thế, bất kỳ ai khi tới tham quan đều dâng trào cảm xúc khó tả.

Anh Mai Đức Tân (tỉnh Đắk Lắk) chia sẻ: “Đây là thứ 3 tôi đến thăm viếng Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma. Lần này tôi đưa cả nhà tới với mong muốn cho các con hiểu hơn về sự hy sinh anh dũng của các anh hùng, liệt sĩ để đất nước được bình yên. Tôi rất xúc động khi tận mắt đọc những dòng thư của các liệt sĩ. Tôi cũng đã trải qua đời lính, nhưng với các anh hùng, liệt sĩ Gạc Ma thật sự rất quả cảm. Các anh rất hiên ngang, không chịu khuất phục trước kẻ thù, thà hy sinh chứ không để mất đảo, sự hy sinh cao cấy ấy mãi là bông hoa bất tử. Tôi chỉ mong có ngày được ra thăm quần đảo Trường Sa để hiểu hơn về đất nước mình bao la. Và mong rằng Khu tưởng niệm được đầu tư trang trọng hơn nữa, để mọi thế hệ hôm nay và mai sau mãi khắc ghi về về công ơn của các anh hùng liệt sĩ”.

Khu bảo tàng trưng bày những tư liệu quý về chủ quyền đối với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa

Không ngừng tiếp nối truyền thống

Lật từng trang cuốn sổ vàng lưu niệm, chúng tôi thấy có hàng nghìn dòng lưu bút đầy cảm xúc của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, người dân, du khách trong và ngoài nước khi tới thăm viếng các anh hùng, liệt sĩ Gạc Ma.

Đặc biệt, tháng 3.2022, khi tới thăm viếng, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ghi vào sổ vàng: “...Tôi và đoàn công tác đến dâng hương, dâng hoa tưởng nhớ 64 chiến sĩ Hải quân Nhân dân Việt Nam đã anh dũng hy sinh tại Gạc Ma. Đây là những tấm gương anh dũng quên mình hy sinh để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. Những tấm gương chói sáng ấy luôn là minh chứng của chủ nghĩa anh hùng, tô thắm thêm truyền thống hào hùng của dân tộc Việt Nam”.

Sự hy sinh anh dũng của các anh hùng, liệt sĩ Gạc Ma để Tổ quốc mãi trường tồn, là bản hùng ca bất tử để cho mọi thế hệ tiếp nối truyền thống cách mạng, quyết tâm xây dựng và bảo vệ đất nước.

Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma tại xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm, tỉnh Khánh Hòa

Trong dòng lưu bút, đồng chí Nguyễn Đình Khang - Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam viết: “Để xứng đáng với những công lao của các anh hùng, liệt sĩ đã hy sinh để bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc, tổ chức Công đoàn Việt Nam cùng với đoàn viên, người lao động cả nước quyết tâm phấn đấu hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ công tác, góp phần thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam”.

Từ lâu, Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma đã trở thành một địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống cách mạng. Vì lẽ đó, nhiều cơ quan, tổ chức đã chọn nơi đây để tổ chức lễ kết nạp Đảng viên mới, đoàn viên thanh niên...

Vinh dự là một trong những người được tổ chức lễ kết nạp vào Đảng tại Khu tưởng niệm, anh Lưu Anh Nguyên (LĐLĐ tỉnh Khánh Hòa) chia sẻ: “Đứng dưới Tượng đài “Những người nằm lại phía chân trời”, đọc lời tuyên thệ, tôi rất đỗi tự hào. Tôi nguyện ra sức học tập, rèn luyện và cống hiến sức trẻ, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; để xứng đáng với những công lao, sự hy sinh anh dũng của các anh hùng liệt sĩ cho đất nước độc lập, tự do”.

Mỗi năm, nơi đây đón hàng vạn lượt du khách tới thăm qua, dâng hương tưởng nhớ các anh hùng, liệt sĩ

Ông Võ Duy Trúc - Giám đốc Ban quản lý Khu tưởng niệm chiến sĩ Gạc Ma chia sẻ, thật vui mừng khi giờ đây Khu tưởng niệm đã trở thành một địa chỉ quen thuộc của người dân, du khách tới thăm viếng; địa chỉ đỏ để các cơ quan, tổ chức, đoàn thể chọn tổ chức lễ kết nạp đảng, đoàn viên, chào cờ, giáo dục truyền thống cách mạng.

Từ năm 2017 đến nay, đã có hơn 1.950 đoàn với hơn 540.500 lượt khách đến thăm viếng tại Khu tưởng niệm. Riêng từ đầu năm 2023 đến nay, có hơn 440 đoàn với hơn 45.200 lượt khách; 13 Chi bộ tổ chức lễ kết nạp cho 26 quần chúng ưu tú vào Đảng… Những năm qua, Liên đoàn Lao động tỉnh đã dành nhiều sự quan tâm đầu tư trùng tu, tôn tạo và nâng cấp Khu tưởng niệm; bố trí thuyết minh viên; trồng hàng nghìn loại cây xanh tạo cảnh quan, bóng mát phục vụ người dân và du khách…

NAM GIANG