VHO - Ngày 22.8, sau khi có công văn gửi Sở Y tế Hải Phòng yêu cầu báo cáo về hoạt động của nhóm tự lực Bông hồng đen, Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã lên tiếng chính thức về sự việc nhóm này xét nghiệm HIV cho một nhóm học sinh, phát tiền cho người giới thiệu.

Đã xét nghiệm nhanh 204 người và đều có kết quả xét nghiệm âm tính

Theo Cục Phòng, chống HIV/AIDS, nhóm Bông hồng đen hay Cầu vồng đen là một nhóm tự lực, thường được gọi là tổ chức dựa vào cộng đồng, được hình thành trên cơ sở tự nguyện của các thành viên và tham gia các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS từ tháng 8.2011.

Nhóm Bông hồng đen làm việc với cơ quan chức năng

Nhóm Bông hồng đen hiện đang triển khai hoạt động của dự án “Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma tuý tại Việt Nam” tại phường Hải Sơn, Quận Đồ Sơn, TP Hải Phòng theo Thoả thuận hợp tác số 53-12/2022/HĐTN-SCDI ngày 30.12.2022 của Trung tâm Hỗ trợ sáng kiến phát triển cộng đồng (SCDI) – Đơn vị chủ dự án và nhóm Bông hồng đen.

Dự án “Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma tuý tại Việt Nam” do SCDI triển khai với nguồn tài trợ từ Tổ chức Expertise France của Pháp. Dự án đã được Liên hiệp các hội và khoa học kỹ thuật Việt Nam (VUSTA) phê duyệt tại Quyết định số 1379/QĐ-LHHVN ngày 16.12.2020 triển khai tại bảy tỉnh, thành phố trong đó có Hải Phòng.

Ngoài ra nhóm Bông hồng đen còn triển khai một số hoạt động phòng, chống HIV/AIDS thuộc Dự án phòng, chống HIV/AIDS của VUSTA do Quỹ toàn cầu phòng, chống AIDS, Lao và Sốt rét tài trợ giai đoạn 2021-2023. Các hoạt động của nhóm Bông hồng đen liên quan đến Dự án “Bảo vệ tương lai - Tăng cường các can thiệp mới dựa vào cộng đồng nhằm kiểm soát lây nhiễm HIV trong nhóm thanh niên sử dụng ma tuý tại Việt Nam” bao gồm tiếp cận và can thiệp khách hàng là người sử dụng ma tuý trong độ tuổi từ 16 đến 24 tham gia nghiên cứu, với các hoạt động: Sàng lọc hành vi các khách hàng đăng ký tham gia nghiên cứu; tư vấn và xét nghiệm HIV cho khách hàng; thực hiện các bảng hỏi phỏng vấn ngắn như: Thông tin cơ bản về hành vi nguy cơ và đánh giá kiến thức về ma túy, sức khỏe tâm thần.

Chuyển gửi khách hàng của dự án nhận hỗ trợ theo từng gói can thiệp phù hợp nhu cầu của khách hàng bao gồm: Khám và điều trị các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục (STIs), điều trị methadone, xét nghiệm HIV định kỳ, xét nghiệm và điều trị viêm gan C, Lao, sức khoẻ tâm thần... Truyền thông nâng cao nhận thức, cung cấp thông tin về giảm hại ma túy, STIs, HIV, các kỹ năng dự phòng ma túy cho khách hàng.

Nhóm Bông hồng đen có năm thành viên, trong đó có một thành viên đã tham gia lớp tập huấn về Tư vấn xét nghiệm HIV tại cộng đồng. Nhóm Bông hồng đen đã sử dụng sinh phẩm xét nghiệm nhanh lấy máu đầu ngón tay. Đây là kỹ thuật đơn giản, sử dụng kim chích máu đầu ngón tay dùng một lần (thiết kế dùng một lần, khi đã sử dụng thì kim thụt vào trong và không tái sử dụng được) để chích nhẹ đầu ngón tay, sau đó nặn lấy một giọt máu để làm xét nghiệm tương tự như xét nghiệm theo dõi đường huyết.  Bên cạnh đó nhóm còn sử dụng sinh phẩm tự xét nghiệm bằng dịch miệng để làm xét nghiệm sàng lọc HIV.

Không vi phạm pháp luật

Báo cáo ban đầu của Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hải Phòng và Tổ chức SCDI, từ ngày 1.1.2023-18.8.2023, số khách hàng được tư vấn xét nghiệm sàng lọc HIV là 204 người và đều có kết quả xét nghiệm âm tính. Thông tin về độ tuổi người được xét nghiệm HIV có thể không chính xác do người được xét nghiệm tự thông báo về tuổi và không xuất trình các giấy tờ chứng minh nhân thân trước khi làm xét nghiệm.

Các chuyên gia cho rằng lấy máu đầu ngón tay không có nguy cơ lây lan HIV ra cộng đồng

Theo thông tin từ phía Trung tâm SCDI, trong kế hoạch hoạt động được Nhà tài trợ đồng ý có hỗ trợ chi trả cho người tham gia nhận dịch vụ tư vấn xét nghiệm là 100.000 đồng. Đây là tiền hỗ trợ đi lại và chi trả 25.000 đồng khi giới thiệu một người khác tham gia. Do đó việc nhóm chi trả cho người tham gia xét nghiệm đúng với đề cương của Dự án được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. 

Từ thông tin trên báo chí và báo cáo cơ quan liên quan, đối chiếu với các quy định của pháp luật về triển khai xét nghiệm HIV tại cộng đồng tại Luật Phòng, chống HIV/AIDS,  Quyết định số 2674/QĐ-BYT năm 2018 Ban hành Hướng dẫn quốc gia xét nghiệm HIV, Quyết định số 1246/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ: Phê duyệt Chiến lược Quốc gia chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030…, Cục Phòng, chống HIV/AIDS cho rằng, việc Nhóm Bông hồng đen triển khai cung cấp một số dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng là phù hợp với chủ trương đã nêu tại Chiến lược quốc gia về chấm dứt dịch bệnh AIDS vào năm 2030. Việc xét nghiệm HIV tại cộng đồng không có nguy cơ làm lây nhiễm HIV từ người xét nghiệm HIV sang người được xét nghiệm HIV.

Tạm thời, Cục Phòng, chống HIV/AIDS thống nhất kiến nghị của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hải Phòng là tạm dừng hoạt động của nhóm Bông hồng đen để thu thập thông tin xác minh sự việc xẩy ra vừa qua. Đề nghị Sở Y tế và Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hải Phòng quán triệt các tổ chức cộng đồng tham gia phòng, chống HIV/AIDS trên địa bàn thực hiện nghiêm các quy định của pháp luật, quy trình chuyên môn, xét nghiệm đúng đối tượng cơ hành vi nguy cơ trên nguyên tắc tự nguyện.

Trung tâm kiểm soát bệnh tật Hải Phòng tư vấn cho các gia đình, phụ huynh và các cháu đã được xét nghiệm tại nhóm Bông hồng đen để cung cấp thêm các thông tin HIV và các vấn đề gia đình đang quan tâm, lo lắng. Đề nghị Trung tâm SCDI rà soát các quy trình của dự án để đảm bảo việc kiểm soát các tổ chức cộng đồng thực hiện đúng các hướng dẫn của Dự án và các quy định chuyên môn đối với hoạt động tại cộng đồng. Đề nghị Trung tâm SCDI cần phối hợp với cơ quan y tế địa phương để đảm bảo việc thực hiện dự án đúng với quy định hiện hành.

Đồng thời, tăng cường truyền thông, quảng bá các dịch vụ để mọi người hiểu sự cần thiết và ý nghĩa của các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS được cung cấp tại cộng đồng.

Trong những ngày qua, một số trang thông tin điện tử, mạng xã hội và một số tờ báo đăng tải thông tin liên quan đến tổ chức dựa vào cộng đồng có tên là Bông hồng đen triển khai xét nghiệm HIV cho học sinh tại quận Đồ Sơn, thành phố Hải Phòng.  Thông tin ban đầu cho rằng nhóm này đã cho các cháu 100.000 đồng để xét nghiệm HIV và 25.000 đồng khi giới thiệu được 1 người mới tới xét nghiệm.

QUỲNH HOA