VHO- Qua 6 năm triển khai (2017-2022), dự án hợp tác trùng tu, tôn tạo các nhóm tháp K, H, A tại Khu đền tháp Mỹ Sơn giữa Việt Nam- Ấn Độ đã đạt được những kết quả như mong đợi, trả lại dáng vẻ ban đầu như khi mới phát hiện ra của các nhóm tháp.

Trao giấy chứng nhận cho các thành viên trong nhóm dự án trùng tu

Ngày 20.12, tại Di sản văn hóa thế giới Mỹ Sơn, UBND tỉnh Quảng Nam phối hợp Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam tổ chức lễ tổng kết đánh giá và bàn giao Dự án bảo tồn, trùng tu các nhóm tháp A, H, K khu đền tháp Mỹ Sơn cho Ban Quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn- đơn vị thụ hưởng, phát huy và gìn giữ. 
Tham dự lễ tổng kết, bàn giao, có đại diện Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam, chuyên gia Cơ quan Nghiên cứu khảo sát, khảo cổ học Ấn Độ (gọi tắt là ASI);  lãnh đạo tỉnh Quảng Nam, huyện Duy Xuyên. 
Ông Phan Hộ, Giám đốc Ban quản lý Di sản văn hóa Mỹ Sơn , Phó Trưởng Ban dự án cho biết: Kết quả thực hiện của Dự án Bảo tồn, tôn tạo Di sản văn hóa thế giới Khu di tích Mỹ Sơn là một bằng chứng sinh động về tình đoàn kết, hữu nghị và sự hợp tác đầy hiệu quả của Chính phủ và Nhân dân 2 nước Việt Nam- Ấn Độ.
Để chuẩn bị cho việc xây dựng dự án, từ năm 2011-2014, Đại sứ quán Ấn Độ tại Việt Nam và Đoàn chuyên gia ASI đã thực hiện nhiều chuyến khảo sát thực địa tại Mỹ Sơn, làm việc với UBND tỉnh Quảng Nam, các đơn vị liên quan của tỉnh. 
Trước khi khởi động dự án, đội ngũ cán bộ kỹ thuật Việt Nam đã phối hợp với các chuyên gia Ấn Độ tiến hành thu thập hình ảnh tư liệu/đồ hoạ 3 Khu tháp A, H, K ở Mỹ Sơn; chuẩn bị đầy đủ vật liệu, chất kết dính và các điều kiện khác phục vụ công tác tu bổ, tôn tạo di tích. 

Các chuyên gia Ấn Độ làm việc tại Mỹ Sơn trong quá trình triển khai dự án, hỗ trợ trùng tu. Ảnh:BQL

Qua 6 năm triển khai (2017-2022), dự án Bảo tồn, tôn tạo DSVHTG Khu di tích Mỹ Sơn theo biên bản ghi nhớ giữa hai chính phủ Việt Nam- Ấn Độ đã đạt được những kết quả tích cực với mục tiêu hướng đến bảo tồn, tôn tạo 3 Khu tháp A, H, K Mỹ Sơn. 

Nhóm tháp A trước khi trùng tu

Cụ thể, đã tiến hành gia cố, trùng tu, tôn tạo hoàn chỉnh các nhóm tháp K,H,A, trả lại dáng vẻ ban đầu như khi người Pháp phát hiện ra. Nhìn chung, Dự án đã hoàn thành cơ bản các nội dung chính của Dự án, đảm bảo các nguyên tắc về bảo tồn di tích, được Cục Di sản văn hóa - Bộ VHTTDL và các chuyên gia của Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia đánh giá tốt.  
Thông qua quá trình thực hiện dự án, đã góp phần nâng cao năng lực về quản lý và chuyên môn cho đội ngũ cán bộ, tạo điều kiện xây dựng và hình thành lực lượng  công nhân lành nghề về bảo tồn di tích. Với việc hoàn thành công tác tu bổ, tôn tạo tại 3 khu tháp A, H, K. Không những khắc phục tình trạng hư hỏng, xuống cấp của các di tích, mà còn góp phần phục hồi,  hoàn thiện không gian kiến trúc Khu đền tháp Mỹ Sơn, một di sản văn hóa thế giới đặc sắc tại Miền Trung Việt Nam. 

Nhóm tháp A sau khi trùng tu

Trong quá trình tu bổ, tôn tạo di tích đã phát hiện được 734 hiện vật các loại, nhiều hiện vật lần đầu mới phát hiện tại Mỹ Sơn, trong đó có những hiện vật độc đáo của nền điêu khắc Chămpa, phục vụ công tác trưng bày và nghiên cứu lịch sử văn hóa Chăm. Trong đó có tượng thần bằng đá phát hiện ở khu tháp A, bức phù điêu trong lòng tháp A13 tương đối khác lạ so với các công tình kiến trúc được điêu khắc trong lòng tháp của kiến trúc Champa. Một số hiện vật đã được xử lý hoàn trả lại vị trí ban đầu, một số được xử lý bảo quản tại kho. Các khu tháp sau khi trùng tu đã mở cửa đón khách tham quan. 

Đài thờ sa thạch với Linga -Yoni liền khối còn nguyên vẹn được phát hiện tại tháp A10

Đặc biệt, trong quá trình bóc tách lớp đất bị vùi lấp trong lòng tháp A10, các chuyên gia Ấn Độ và Việt Nam đã phát hiện một đài thờ sa thạch với Linga -Yoni liền khối còn nguyên vẹn. Đây là bộ Linga - Yoni liền khối lớn nhất của nền điêu khắc Chămpa được tìm thấy đến nay, đã được Bộ VHTTDL trình Chính phủ công nhận Bảo vật Quốc gia.
Dự án cũng đã tiếp tục đào tạo đội ngũ công nhân lành nghề (có thời điểm có trên 100 công nhân trên công trường), tăng thu nhập, giải quyết công ăn việc làm tại địa phương. 

Du khách tham quan các nhóm tháp tại Mỹ Sơn

Tại lễ tổng kết, tỉnh Quảng Nam cũng kiến nghị, đề xuất đoàn chuyên gia Ấn Độ hoàn tất việc lập hồ sơ khoa học phục vụ công tác tu bổ, tôn tạo tháp F Mỹ Sơn và Phật viện Đồng Dương để  chuẩn bị cho việc triển khai thực hiện  trong thời gian đến. 
Ông Subhash Prasad Gupta, Phó Đại sứ Ấn Độ tại Việt Nam, cho biết, dự án bảo tồn, tôn tạo khu đền tháp Mỹ Sơn là một biểu tượng cho nỗ lực chung giữa 2 quốc gia nhằm bảo vệ khu di sản. Từ sự thành công này, Chính phủ Ấn Độ cam kết tiếp tục thực hiện công tác bảo tồn, trùng tu, tôn tạo nhóm tháp F Mỹ Sơn và khu Phật viện Đồng Dương (Thăng Bình) cũng như tháp Nhạn (Phú Yên) trong thời gian tới.

KHÁNH CHI