Menu
  1. Chính trị
  2. Văn hóa
  3. Nghệ thuật
  4. Giải trí
  5. Du lịch
  6. Thể thao
  7. Gia đình
  8. Kinh tế
  9. Ẩm thực
  10. Đời sống
  11. Nhịp sống số
  12. Pháp luật
  13. Thế giới

Văn hóa

19 Tháng Ba 2024

Hội Phết Hiền Quan 2023: Không đánh Phết mà hội vẫn vui

Thứ Năm 02/02/2023 | 15:12 GMT+7

VHO- Chiều 12 tháng Giêng năm Quý Mão (tức ngày 1.2), Hội Phết Hiền Quan 2023 đã khai màn với việc tổ chức trang trọng các nghi lễ truyền thống, thu hút đông đảo nhân dân xã Hiền Quan (huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ) và du khách thập phương. Dù phần đông vui nhất hội là đánh phết không được tổ chức nhằm đảm bảo an toàn nhưng lễ hội vẫn diễn ra với không khí sôi nổi, tưng bừng, đậm giá trị văn hoá truyền thống.

Bí thư Đảng ủy xã Hiền Quan Lưu Văn Hiệu cho biết, Hội Phết Hiền Quan được tổ chức trong hai ngày 12 và 13 tháng Giêng âm lịch hằng năm tại xã Hiền Quan (huyện Tam Nông, tỉnh Phú Thọ). Lễ hội nhằm tôn vinh công lao và tưởng nhớ Thiều Hoa công chúa -một nữ tướng có công chiêu mộ binh sĩ, xả thân giúp Hai Bà Trưng đánh giặc Hán. Thắng trận, đất nước thái bình, bà xin về làng Song Quan (nay là xã Hiền Quan) tiếp tục tu hành và dạy nhân dân làm ăn, sinh sống.

Nữ tướng Thiều Hoa sinh ngày mùng 2 tháng Giêng năm Quý Tỵ, trong một gia đình nghèo ở Động Lăng Xương, huyện Thanh Chương (nay là huyện Thanh Thủy, Phú Thọ), xứ Hưng Hóa. Sau khi cha mẹ qua đời, bà quyết định dời Động Lăng Xương tìm đến cảnh Phật.

Chùa Phúc Khánh, làng Song Quan là nơi bà chọn để tu hành. Khi đất nước bị xâm lăng, bà đến ứng nghĩa dưới cờ của Hai Bà Trưng. Tương truyền, để rèn luyện quân sĩ, bà nghĩ ra việc đẽo gốc tre thành hình tròn (quả to gọi là Phết, nhỏ hơn gọi là quả Chúi) chia quân để đánh Phết- nghĩa là hai bên tìm cách đưa được quả Phết (hoặc Chúi) ra khỏi phạm vi quy định. Trước lễ đánh Phết còn có tục kéo quân (biểu dương lực lượng thông qua rước cờ xí). Do quân sĩ được rèn luyện tinh thông, Thiều Hoa nhiều lần cầm quân xông pha ra chiến trường đánh giặc Hán đều toàn thắng trở về. Bà được Hai Bà Trưng phong cho là Đông Cung Công Chúa. Sau khi bà mất, dân làng chiểu theo chiếu vua ban, phong bà là “Đức Thánh Mẫu Đại Vương” lập đền thờ để tưởng nhớ công ơn to lớn của bà ngay trên mảnh đất này. Hệ thống Đình, Đền, Chùa xã Hiền Quan thờ bà được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

 Tục truyền, Hội Phết Hiền Quan được duy trì hơn ngàn năm qua, kể cả những năm tháng đất nước còn chiến tranh. Lễ hội nhằm tôn vinh, thể hiện tinh thần thượng võ, tưởng nhớ công lao to lớn của nữ tướng Thiều Hoa cùng các tướng lĩnh, nghĩa quân của bà, qua đó giáo dục lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc và truyền thống bất khuất của dân tộc trong công cuộc dựng nước, giữ nước.

Hội Phết Hiền Quan gồm 4 phần: rước kiệu, tế lễ, kéo quân và đánh Phết. Lễ rước kiệu được tiến hành từ 12h ngày 12 tháng Giêng. Trên kiệu là các sắc phong, bài vị, quả Phết, quả Chúi được cất giữ trong cung cấm của Đình làng từ ngày mồng 10. 10 âm lịch. Kiệu được khiêng từ Đình ra Đền do các “binh sĩ” hộ tống. Sau lễ rước kiệu là phần tế lễ. Tham gia tế lễ là ông Tiên Chỉ và các bậc lão trong làng. Người đọc văn tế là ông bàn thượng, nội dung các bản văn tế được viết trong các sắc phong. Lễ “Khẩn tấu” do ông Tiên Chỉ đọc mong cuộc sống an bình cho mọi người, sau đó là lễ dâng xôi gà, bánh chưng, bánh dày lên các bậc Thánh hiền. Sau ba tuần rượu tế là đến lễ kéo quân. Trước lễ kéo quân, đoàn binh sĩ cùng chầu trước cửa Đền để nghe chỉ dụ, sau đó chia hai ngả miệng hô vang cả một góc trời.

  Lễ kéo quân được chia thành hai đoàn, mỗi đoàn có nhiều người tham gia. Đi đầu mỗi đoàn là ông trưởng lão râu tóc bạc phơ, mình quấn khố vàng, đầu chít khăn đỏ, tay cầm cờ nheo miệng hô vang, biểu thị sự oai phong của đoàn quân. Tiếp đó là đội trống cái, trống con gõ theo nhịp phách. Đoàn binh sĩ nam có, nữ có mình mặc áo giáp vàng, đầu đội nón lá, chân quấn xà cạp đeo dày mũi hài tay cầm long đao cờ xuý. lễ kéo quân được diễn đi diễn lại ba vòng rồi lại tề tựu giữa sân Đền cùng hò reo vui mừng chiến thắng. Lễ kéo quân kết thúc cũng là lúc bắt đầu lễ ném Phết. Đó là những giá trị tinh thần của một vùng đất cổ chứa đựng nhiều giá trị lịch sử, văn hóa, là một trong những điểm đến nằm trong tua du lịch về nguồn của ba tỉnh Phú Thọ-Lào Cai-Yên Bái, ôn lại truyền thống đấu tranh giữ nước, dựng nước của dân tộc và thể hiện đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam.

Trần Thuỳ Linh, học sinh lớp 8B Trường THCS Hiền Quan tham gia đoàn rước kiệu hào hứng, đây là năm thứ hai em và các bạn cùng lớp được tham gia hoạt động văn hoá truyền thống này của quê hương. “Cảm xúc rất vui và tự hào. Đây là sinh hoạt văn hoá truyền thống của quê hương, tưởng nhớ và tri ân công lao của nữ tướng Thiều Hoa. Qua lễ hội, chúng em cảm nhận sâu sắc được những bài học có ý nghĩa giáo dục lịch sử, gắn với quê hương của mình”, Trần Thuỳ Linh chia sẻ.

Năm nay, địa phương không tổ chức  phần đánh Phết. Có nhiều lý do, trong đó, một phần bởi trước khi có dịch Covid- 19, hội Phết có một số hình ảnh được cho là phản cảm (như cởi trần, trèo lên nhau, tranh cướp dưới bùn đất…, hoặc thanh niên tham gia lễ hội có xô sát).

Trước lễ hội, thực hiện chỉ đạo của các cơ quan chức năng, UBND huyện Tam Nông đã giao Phòng VHTT về làm việc với UBND xã Hiền Quan, kiểm tra công tác chuẩn bị lễ hội Phết Hiền Quan năm 2023. Liên quan đến nội dung đánh phết, ghi nhận cho thấy thực tế chưa đảm bảo các điều kiện về an toàn, an ninh trật tự, sân phết được tổ chức tại khu ruộng (khu Đồng Đám) hiện nay đang tích nước ruộng cấy sẽ gây nên lầy thụt, phương án đánh phết chưa cụ thể, lực lượng tham gia bảo vệ sân đánh phết chưa đảm bảo.

Vì vậy, UBND huyện Tam Nông nhất trí về việc tổ chức lễ hội Phết Hiền Quan năm 2023 theo kế hoạch địa phương đã xây dựng, trên tinh thần tập trung tốt phần lễ và các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao. Riêng phần đánh phết trong lễ hội chưa đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất, sân phết, công tác đảm bảo an toàn, an ninh trật tự tại sân đánh phết theo quy định thì không tổ chức, thực hiện đúng theo quy định tại Nghị định số 110/2018/NĐ-CP.

Trao đổi với báo chí, Bí thư Đảng ủy xã Hiền Quan Lưu Văn Hiệu cho biết, vì thực trạng nêu trên nên năm nay, BTC lễ hội Phết Hiền Quan chỉ tổ chức nghi lễ tại đình, không tổ chức lễ đánh trận phết. Theo Bí thư Đảng ủy xã Hiền Quan Lưu Văn Hiệu, trước Tết, do nước tràn vào bãi đánh trận nên có nhiều bùn, không đảm bảo cho an toàn lễ hội. UBND xã Hiền Quan đã họp với nhân dân và quyết định dừng nghi lễ đánh phết tại Lễ hội Phết năm 2023. Năm sau, xã chỉnh trang lại đường dẫn nước, nếu đảm bảo an toàn sẽ tổ chức lại nghi lễ đánh phết.

Bên cạnh đó, có thể thấy rằng việc tổ chức đánh phết tại lễ hội còn có những ý kiến trái chiều. “Những hình ảnh gây phản cảm do tranh cướp, xô đẩy khiến các cơ quan chức năng phải vào cuộc, dư luận bức xúc… cũng là điều dễ hiểu. Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận một thực tế là chưa có người dân nào tham gia hội bị thương do tranh phết. Việc xô sát xảy ra giữa những người dân ở nhiều địa phương tham gia lễ hội là trách nhiệm trong việc tổ chức tuyên truyền và phương án ngăn ngừa từ xa…”, một người dân ở xã Hiền Quan bày tỏ.

Nhiều năm tham gia Hội Phết Hiền Quan với vai trò thành viên BTC, ông Nguyễn Văn Lộc (75 tuổi) đại diện các bậc cao niên và người dân trong làng chia sẻ, sau 3 năm Covid-19, đến năm nay lễ hội của xã Hiền Quan vẫn chưa tổ chức lại nghi lễ đánh Phết, phần nào làm giảm đi bầu không khí sôi động của lễ hội. Nhiều người dân trong xã phần nào tâm tư, nhiều người con xa quê không về dự lễ hội nữa… “Nguyện vọng của người dân Hiền Quan là sớm được khôi phục các hoạt động truyền thống trong hội Phết, trong đó có nghi lễ đánh Phết. Tất nhiên, nếu tổ chức thì các phương án đảm bảo an ninh, an toàn cho người tham gia cần phải là yếu tố đặt lên hàng đầu. Việc tuyên truyền nâng cao ý thức người tham gia lễ hội cũng rất quan trọng…”, ông Lộc cho hay.

Để phát huy giá trị truyền thống, tinh thần thượng võ, đòi hỏi Ban tổ chức và cấp có thẩm quyền cần phải nghiêm túc bàn bạc, có phương án tuyên truyền, vận động nhân dân và du khách chấp hành tốt các quy định; tổ chức lễ hội thật chặt chẽ, bảo đảm ngăn ngừa hành vi phản cảm, phát huy, lan tỏa giá trị độc đáo…

Ngày mai 13 tháng Giêng (3.2.2023) hội Phết Hiền Quan tiếp tục diễn ra với nhiều  hoạt động tôn vinh các nghi lễ, giá trị văn hoá truyền thống.

PHƯƠNG ANH; ảnh: NGÔ TRUNG, KHIẾU MINH

Print

Danh mục theo ngày

«Tháng Ba 2024»
T2T3T4T5T6T7CN
26
27
28
29
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
2021222324
25262728293031
1234567

© BÁO VĂN HÓA ĐIỆN TỬ
Cơ quan chủ quản: Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Giấy phép Báo điện tử số: 422/GP-BTTTT cấp ngày 19.8.2016
Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa. Mọi hành động sử dụng nội dung đăng tải trên Báo điện tử Văn hóa tại địa chỉ www.baovanhoa.vn phải có sự đồng ý bằng văn bản của Báo điện tử Văn hóa.
Liên hệ quảng cáo: 024.8220036

Tổng Biên tập: NGUYỄN ANH VŨ

Phó tổng Biên tập: PHAN THANH NAM

Phó tổng Biên tập: NGUYỄN VĂN MƯỜI

Số 33 ngõ 294/2 Kim Mã, phường Kim Mã, quận Ba Đình, TP Hà Nội
Điện thoại: 024.38220036 - FAX: 024.38229302
Email: baovanhoa@fpt.vn

Close 2024 Bản quyền thuộc về Báo Văn hóa
Back To Top