VHO - Tối 15.6, tại TP Phan Rang – Tháp Chàm, tỉnh Ninh Thuận, UBND tỉnh Ninh Thuận phối hợp Bộ VHTTDL long trọng tổ chức Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp” và khai mạc Lễ hội Nho và Vang Ninh Thuận với chủ đề “Ninh Thuận – Miền đất hội tụ những giá trị khác biệt”.

Lễ khai mạc Lễ hội Nho và Vang tỉnh Ninh Thuận 2023

Dự Lễ khai mạc có Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà; Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng; Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Mạnh Hùng; Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương; lãnh đạo các Bộ, Ban, Ngành của Trung ương và các tỉnh, thành phố trong nước; đại diện UNESCO tại Việt Nam; Đại sứ, Tổng lãnh sự các nước tại Việt Nam cùng đông đảo người dân, du khách trong nước và quốc tế.

Lễ hội lần này nhằm tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của cộng đồng dân tộc Chăm Việt Nam; đồng thời nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy giá trị di sản“Nghệ thuật làm Gốm của người Chăm” Ninh Thuận, Bình Thuận, góp phần xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiến tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và các đại biểu dự Lễ khai mạc

Phát biểu tại Lễ khai mạc, Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam cho biết: Hiện nay, người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận và tỉnh Bình Thuận còn duy trì nghề thủ công làm gốm truyền thống tại làng gốm Bàu Trúc, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận và làng gốm Bình Đức, huyện Bắc Bình, tỉnh Bình Thuận. Sản phẩm gốm Chăm được sản xuất để phục vụ nhu cầu tiêu dùng, nhu cầu tín ngưỡng của cộng đồng cũng như làm quà tặng, trang trí các công trình nghệ thuật. Nghề làm gốm của người Chăm không chỉ đơn thuần là kỹ thuật sản xuất, tạo ra sản phẩm cụ thể mà ở đó hội tụ, chứa đựng rất nhiều bí quyết, kỹ năng, kinh nghiệm được trao truyền từ đời này qua đời khác tạo thành một nghệ thuật, đó là “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm”.

Với những giá trị được ghi nhận từ Nghệ thuật làm gốm của người Chăm, ngày 29.11.2022, tổ chức UNESCO đã chính thức ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp”. Sự kiện này đã được Bộ VHTTDL công bố là một trong 10 sự kiện văn hóa, thể thao và du lịch tiêu biểu trong năm 2022. Việc tổ chức đón Bằng của UNESCO sẽ tạo sự lan tỏa đến nhân dân, du khách nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm của người dân, các cấp, các ngành, địa phương trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm” trong thời gian tới.

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà phát biểu chỉ đạo

Cây nho là một trong những loại cây đặc thù của tỉnh Ninh Thuận. Lễ hội Nho-Vang Ninh Thuận được tổ chức đầu tiên vào năm 2014; từ đó trở thành lễ hội truyền thống của tỉnh Ninh Thuận, được tổ chức 2 năm/lần nhằm mục đích xây dựng thương hiệu Lễ hội Nho - Vang Ninh Thuận độc đáo, khác biệt, giàu bản sắc, tôn vinh người trồng nho và giá trị cây nho, sản phẩm từ nho; đồng thời cũng là dịp để quảng bá hình ảnh, quê hương, con người Ninh Thuậ, tiềm năng, thế mạnh của tỉnh về kinh tế nông nghiệp, kinh tế biển gắn với văn hóa, du lịch, thu hút các thành phần kinh tế trong và ngoài nước đầu tư vào Ninh Thuận.

Lễ đón Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp” và Lễ hội Nho và  Vang Ninh Thuận năm 2023 được diễn ra từ ngày 13-18.6.2023 với 12 hoạt động cấp tỉnh về văn hóa, thể thao và du lịch rất đặc sắc, hấp dẫn, quy mô lớn và nhiều hoạt động hưởng ứng khác từ các huyện, thành phố trong tỉnh Ninh Thuận.

Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận Trần Quốc Nam phát biểu khai mạc

Tại buổi lễ, bà Pauline Tamesis, Điều phối viên Thường trú Liên Hợp Quốc, đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam đã trao Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của Người Chăm” vào Danh sách di sản văn hoá phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp cho Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương. Đồng thời, Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương đã trao lại Bằng cho đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận. Cũng tại đây, Thứ trường Hoàng Đạo Cương đã công bố Chương trình hành động quốc gia bảo vệ và phát huy giá trị “Nghệ thuật làm gốm của người Chăm”.

Phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ, Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà  khẳng định: Nghệ thuật làm gốm của người Chăm ở Việt Nam, được tạo tác từ đôi bàn tay khéo léo của người phụ nữ Chăm với những dụng cụ đơn giản làm từ tre, vỏ sò, vải…, tạo nên những vật dụng phục vụ đời sống sinh hoạt hàng ngày cũng như trong hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, hay những sản phẩm mỹ nghệ.

Bà Pauline Tamesis-Điều phối viên Thường trú Liên Hợp Quốc, đại diện Văn phòng UNESCO tại Việt Nam trao Bằng của UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của Người Chăm” cho Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương

Mỗi sản phẩm gốm Chăm luôn có những nét độc đáo, riêng có, thể hiện sáng tạo, kỹ năng của mỗi phụ nữ Chăm được trao truyền thông qua thực hành, đồng thời là lăng kính phản chiếu cuộc sống cũng như những nét văn hóa hàng ngày và gửi gắm những khát vọng tươi đẹp của cộng đồng dân cư.

"Chúng ta vui mừng và tự hào khi Nghệ thuật làm gốm của người Chăm, nghề thủ công truyền thống đầu tiên, trở thành di sản thứ 15 của Việt Nam được ghi danh là Di sản văn hoá phi vật thể đại diện nhân loại. Đây là niềm tự hào của đồng bào Chăm và của cả cộng đồng 54 dân tộc anh em trên "Dải đất hình chữ S” tươi đẹp", Phó Thủ tướng nói và cho biết, việc UNESCO ghi danh Nghệ thuật làm gốm của người Chăm vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp là sự khẳng định bản sắc văn hóa độc đáo của Việt Nam trong kho tàng di sản văn hóa thế giới; đề cao vai trò của phụ nữ trong xã hội hiện đại. Di sản văn hóa Nghệ thuật làm gốm của người Chăm từ nay đã trở thành tài sản chung của nhân loại. Chúng ta cùng có trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn, phát huy, tạo sức sống mới cho di sản.

Thứ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Đạo Cương trao Bằng  UNESCO ghi danh “Nghệ thuật làm gốm của Người Chăm”cho đại diện lãnh đạo UBND tỉnh Ninh Thuận và Bình Thuận

Đất đai khô cằn cùng với nắng và gió Ninh Thuận đã nở hoa từ những bàn tay tài hoa, làm nên hồn cốt trong từng sản phẩm gốm Chăm; chắt chiu, hòa quyện với mồ hôi của những người nông dân hiền hòa kết thành những vườn nho xanh mát. Với tinh thần lao động cần cù, sáng tạo không ngừng của người dân Ninh Thuận, nhiều giống nho đã được trồng thành công, cho năng suất, hiệu quả kinh tế cao; trở thành những địa điểm thu hút khách du lịch trải nghiệm.

Từ những giàn nho tươi ngọt, nhiều sản phẩm đặc trưng của Ninh Thuận đã ra đời như rượu nho, mật nho,…giàu dinh dưỡng, là món quà đầy ý nghĩa, thương hiệu, đặc sản của mảnh đất đầy nắng, gió.

Lễ hội Nho - Vang hôm nay chính là cơ hội để tôn vinh những người nông dân, doanh nhân, nhà khoa học; đồng thời cũng là dịp để trao đổi, chia sẻ cơ hội hợp tác, quảng bá đưa thương hiệu nho - vang Ninh Thuận ra thị trường trong nước, thế giới; theo thời gian sẽ trở thành một nét văn hóa đặc trưng của đất và người Ninh Thuận..

Chương trình nghệ thuật tại Lễ khai mạc 

Lễ hội cũng mang đến cho du khách những trải nghiệm về vẻ đẹp thiên nhiên, hiểu biết sâu sắc thêm về các giá trị văn hóa, ý chí vươn lên trong khó khăn thử thách của đồng bào các dân tộc Ninh Thuận; để hiểu thêm, yêu hơn và càng tự hào về đất nước, văn hóa, con người Việt Nam.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà chúc mừng và biểu dương những kết quả, thành tựu mà Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Ninh Thuận đạt được trong thời gian qua. Đặc biệt là những đóng góp của các thế hệ nghệ nhân, đồng bào Chăm; đồng thời trân trọng những bàn tay, khối óc, sự chịu thương, chịu khó của người nông dân Ninh Thuận.

Ninh Thuận là vùng đất giàu tiềm năng với vị trí địa chính trị, địa kinh tế, địa văn hóa quan trọng, nhiều lợi thế về các ngành kinh tế biển, du lịch và năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, Ninh Thuận đang đối mặt với thách thức rất lớn từ biến đổi khí hậu, sa mạc hóa, thiếu hụt nguồn nước,…

Để khai thác những tiềm năng, tận dụng cơ hội, chuyển hóa được những thách thức đưa Ninh Thuận trở thành tỉnh phát triển khá của khu vực và cả nước, tỉnh cần tạo những đột phá về quy hoạch, phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng, giáo dục đào tạo, năng lượng tái tạo,…

Đảng, Nhà nước sẽ tiếp tục quan tâm, ưu tiên nguồn lực đầu tư cho phát triển hệ thống hạ tầng đồng bộ, tăng cường khả năng kết nối để nâng cao năng lực cạnh tranh của Ninh Thuận; thu hút doanh nghiệp, khai mở tiềm năng du lịch, năng lượng tái tạo và các ngành kinh tế biển. Mở đường cho các sản phẩm thế mạnh của tỉnh đến với thị trường trong nước và quốc tế.

Ninh Thuận cần khẩn trương hoàn thiện các quy hoạch, liên kết công nghiệp, dịch vụ, đô thị với hệ thống hạ tầng kỹ thuật; hình thành các hệ sinh thái công nghiệp năng lượng xanh; phát triển nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh, chủ động thích ứng với tác động ngày càng khốc liệt của biến đổi khí hậu.

Chăm lo công tác giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đón đầu các làn sóng đầu tư mới, phù hợp với xu thế chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, kinh tế dựa vào tri thức và những định hướng ưu tiên phát triển của địa phương. Đặc biệt, Ninh Thuận phải định vị được những giá trị văn hóa đặc sắc, riêng có, làm nền tảng để khơi dậy lòng tự hào, tình yêu quê hương, khát vọng cống hiến trong từng người dân, trở thành động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng của địa phương.

Từ nghệ thuật gốm Chăm đến những vườn nho Ninh Thuận cho thấy các giá trị văn hóa được bồi đắp lâu dài, bền bỉ trong đời sống hàng ngày của người dân sẽ trở thành “nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước”.

Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị, Bộ VHTTDL và tỉnh Ninh Thuận cần có những kế hoạch cụ thể, thiết thực trong gìn giữ, bảo tồn, chấn hưng, phát huy các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể, nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho nhân dân, tạo lập môi trường văn hóa trong cộng đồng, đặc biệt là trong không gian văn hóa gia đình và cả trên không gian mạng.

Các cấp, các ngành và toàn xã hội cần chung tay gìn giữ, bảo tồn các di sản văn hóa đã được UNESCO ghi danh để các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp luôn đồng hành trong mọi bước đường phát triển của dân tộc, đóng góp và làm giàu cho văn hóa thế giới.

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà trân trọng cảm ơn UNESCO, bạn bè quốc tế đã dành cho Việt Nam sự hợp tác, giúp đỡ quý báu để các giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam được gìn giữ, ngày càng lan tỏa sâu rộng, hòa cùng dòng chảy của tinh hoa văn hóa nhân loại.

XUÂN HƯỚNG-NAM PHONG; ảnh: TRẦN HUẤN